Sağlık Bakanlığı’nın 29 Temmuz 2023’te yürürlüğe giren “Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmeliği”, sağlık alanında tanıtım-bilgilendirme faaliyetlerinin ilke ve sınırlarını netleştiriyor; denetim ve yaptırımları tanımlıyor. Düzenleme; hekimler, diş hekimleri, diğer sağlık meslek mensupları ile özel sağlık tesisleri ve uluslararası sağlık turizmi aktörlerini kapsıyor.
Temel İlke: Reklam Yasak, Bilgilendirme Sınırlı
-
Açık/örtülü reklam tamamen yasak.
-
Bilgilendirme yalnızca yetkili sağlık meslek mensupları ve sağlık tesisleri tarafından yapılabiliyor.
-
İçerik; uzmanlık alanı, adres/iletişim ve halk sağlığını koruyucu-geliştirici bilgilerle sınırlı.
-
Bilimsel kanıtı yerleşik olmayan yöntemler hakkında “tedavi eder/yardımcı olur” türü iddialara yer verilemiyor.
-
Kişiyi belirli bir hekim/kuruma yönlendiren içerik oluşturulamıyor; aracı kuruluşlar üzerinden yönlendirme yasak.
-
Web sitelerinde son güncelleme tarihi ve editör iletişimi açıkça yer almalı.
-
Kişisel veriler ve hasta hakları mevzuatına tam uyum zorunlu.
Görsel İçerik: “Önce-Sonra” Yok, Ameliyathane Görüntüsü Yok
-
Tedavi etkilerini kıyaslayan “önce/sonra” görselleri yasak.
-
Hasta görselleri için açık rıza şart; hasta dilediğinde izni koşulsuz geri çekebilir.
-
Görsellerde makyaj/oynama yapılamaz; işlem ve çekim tarihi belirtilmeli, yorumlar kapalı olmalı.
-
Ameliyat esnası/ameliyathane görüntüsü ve mahrem bölge paylaşımları yasak.
-
“Biz daha üstünüz” algısı yaratacak ekipman/tesis gösterimleri yapılamaz; sponsorlu-ücretli görünürlük yok.
Sosyal Medya ve Yayınlar: Ortak Sorumluluk
-
Sosyal medya ve internet paylaşımlarında yönetmeliğe aykırı tanıtım yapanlar ve paylaşanlar aynı derecede sorumlu.
-
Radyo-TV programlarına katılan sağlıkçılar, yayından önce taahhütname imzalar; içerik, Bakanlığın akademisyenlerden oluşan komisyonlarınca incelenir.
Denetim Mekanizması
-
İl sağlık müdürlükleri ve Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, mecraları düzenli tarar.
-
İllerde “Sağlıkta Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri İl Değerlendirme Komisyonu” kurulur; dosyaları 30 gün içinde karara bağlar.
-
Aykırılıklar Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu‘na iletilebilir.
Yaptırımlar: Aykırılığa Kademeli ve Etkili Cezalar
-
Hekim/diş hekimi: 1219 sayılı Kanuna göre idari para cezası; meslek kuruluşlarına bildirim.
-
Sağlık tesisi: Bir yıl içinde üçüncü tespitte ilgili birim 3 gün faaliyetten men.
-
Sağlık turizmi tesis/aracı: 1. tespitte uyarı; 2.’de 1 ay, 3.’te 3 ay sağlık turizmi faaliyeti durdurma.
-
Organ nakli merkezleri: İlk tespitte kadavra organ dağıtımı 3 ay durur; ikincide faaliyet izni iptali.
-
Yetkisiz/ruhsatsız sağlık hizmeti: Derhal kapatma ve savcılığa suç duyurusu.
-
İnsan sağlığını tehlikeye düşüren internet içerikleri için 5651 kapsamında erişim engeli talebi.
Bilimsel, Şeffaf ve Yönlendirmesiz Bilgi
Yönetmelik; hastayı koruyan, haksız rekabeti ve manipülatif reklamı engelleyen, kanıta dayalı ve etik bilgilendirmeyi hedefliyor. Sağlık paydaşları için net kurallar, ihlaller için de somut ve kademeli yaptırımlar getiriliyor.
