Türkiye’de doğumların yüzde 61,2’si sezaryenle gerçekleşti; Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) önerdiği yüzde 15’lik üst sınırın çok ötesine geçen bu oran, uzmanları ve yetkilileri harekete geçirdi. Artışın arkasında obezite, ileri yaş annelik ve doğum korkusu gibi faktörler yatıyor.
2024 yılı verilerine göre primer (ilk) sezaryen oranı yüzde 32,2 olarak kaydedildi. Bu rakamlar, doğum şeklinin giderek cerrahiye kaydığını net biçimde ortaya koyuyor.
Artışın Başlıca Nedenleri
TBMM‘de kurulan Yenidoğan Çetesi Araştırma Komisyonu, sezaryen patlamasının sebeplerini tek tek inceledi. Raporda öne çıkan etkenler şöyle:
- Obezite ve aşırı kilo
- İleri yaş gebelikleri
- Diyabet ve gebelik şekeri
- Tekrarlayan sezaryenler
- Doğum ağrısından korkma
- Uzun normal doğum sürecinden çekinme
- Bebeği koruma kaygısı
- Hekimlerin risk algısındaki yükseliş
- Düşük sosyoekonomik düzey
Son 20 yılda kadınların demografik profili değişti. İlk kez anne olanların yaşı belirgin şekilde yükseldi ve bu durum sezaryen oranını doğrudan tetikledi.
Türkiye’de Kadınların Kilo Durumu Endişe Verici
15-49 yaş arası kadınların yalnızca yüzde 37’si normal kiloda. Kalan yüzde 59’u şişman ya da obez kategorisinde yer alıyor. Aşırı kilo, gebelikte komplikasyon riskini artırıyor ve doktorları sezaryene yönlendiriyor.
Diyabet ve İri Bebek Sorunu
Türkiye’de diyabet sıklığı hızla artıyor. Diyabetli annelerin bebeklerinde iri doğum, fazla amniyon sıvısı, şeker-mineral dengesizliği, solunum güçlüğü, kalp kası hastalığı ve hatta ölü doğum riski yükseliyor. Bu tablo, hekimlerin sezaryeni tercih etmesinde etkili oluyor.
Prematüre Doğumlar da Sezaryeni Tetikliyor
Dünya genelinde 2020’de 13,4 milyon bebek erken doğdu. Prematüre komplikasyonları, 5 yaş altı çocuk ölümlerinin en büyük nedeni haline geldi; 2019’da yaklaşık 900 bin bebek bu yüzden yaşamını yitirdi. Ülkeler arasında prematüre oranı yüzde 4 ila 16 arasında değişirken, Türkiye’de bu oran yüzde 11 civarında seyrediyor. Erken doğum tehdidi karşısında sezaryen sıklıkla “güvenli liman” olarak görülüyor.
Uzmanlar, sezaryen oranındaki bu hızlı yükselişin hem anne hem bebek sağlığı açısından uzun vadeli riskler taşıdığını belirtiyor. Yetkililer, normal doğumu teşvik edecek yeni politikalar üzerinde çalışıyor.
