HEMŞİRELİK – 3
Değerli Meslektaşlarım, Sağlık Meslek Mensupları ve Okurlar,
Hemşirelerde; mevzuatla belirlenen rolleri, tıbbi girişimde sınırları ve karar verme yetkileri konularında farkındalık yaratılmasının, onların birey, aile ve topluma sundukları hemşirelik hizmetinin bakım kalitesini artırmasının yanında, kanundan doğan hukuki yükümlülüklerinin eksiksiz bir şekilde ifa edilmesini sağlamak gibi önemli bir sonucu da olacaktır. Hemşirelerin; eğitim gereksinimlerini belirlemek ve hemşireyi uygun çalışma alanına yönlendirmek, insan gücünün en etkili ve verimli bir şekilde dağılımını sağlamak, hemşirelerin gelişimini takip etmeye yönelik düzenli aralıklarla başarım değerlendirmelerini yapmak, çalışanların motivasyonunu artıran aksiyonları almak, ekip içi yaşanan sorunları gündem yapmak ve çözüme kavuşturmak, bilimin onayladığı güncel uygulamaları çalışma alanına yansıtmak gibi yönetsel fonksiyonları da vardır.
Daha kolay eyleme geçilmesini sağlayan bir his olan motivasyonla, hemşirelerin bir ekip içinde görevlerini yerine getirmelerini etkileyen durumların tespiti için yapılan bir araştırmada, aralarındaki ilişkinin anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Bu doğrultuda; yöneticilerin ve birim sorumlularının, çalışanların birim içi alınan kararlara katılımlarını sağlamaları, en az risk barındıran çalışma ortamını düzenlemeleri, hizmet içi eğitim programlarıyla desteklenmiş mesleki gelişim ve kariyer imkanlarını sunmaları, çalışanın öne çıkan olumlu bir eylemi için onu mükafatlandırmaları, performansını ücretine yansıtma konularında aksiyon almaları, çalışana verilen değeri hissettirmeleri, motivasyonunun artmasına dolayısıyla çalışanların ekip çalışmasına olan uyumuna önemli katkı sağlayacaktır.
Hemşirelerin, çalışma alanlarındaki görev tanımları konusunda farkında olma, görevlerini yapma ve benimseme durumlarını tespit etmek amacıyla 1202 hemşire üzerinde yapılan bir araştırmada, çalışanların eğitim seviyelerinin bu konu üzerinde anlamlı tesiri olmadığı saptanmış. Buna karşın, mesleğin belirli bir alanında daha ayrıntılı düzenlenen bir eğitim sonucunda, söz konusu alanla ilgili birimde sunulan hizmette hemşirelerin farkındalığı, görevlerini yapma ve benimseme durumlarının, araştırmanın sonuçları bakımından etkili ve anlamlı olduğu saptanmıştır.
Sağlık hizmetlerinin önemli bir alt kümesi olan hemşirelik hizmetlerinde görev yapan hemşireler, hastaların bakım ve tedavi ihtiyaçlarını yerine getirirken, bazı durumlarda hekimle işbirliği halinde, bazen de kendi iradeleriyle pek çok karar alırlar. İçinde bulundukları ortam ve ekibin diğer üyeleriyle etkileşim, hemşirelerin kendi iradeleriyle aldıkları kararlarını da etkiler, bazen de bir takım etik ikilem sorunları yaşamalarına neden olur. En iyiyi ve doğruyu bulmayı hedefleyen etik kavramı, sunulan hizmetin doğası gereği hemşirelik mesleği ile en az diğer meslekler kadar iç içedir, bu nedenledir ki hemşirelerin hastalarına sundukları bakım ve tedavi hizmetlerini en doğru şekilde tahlil edebilmeleri, hastaları için aldıkları kararların mesleki etiğe uygunluğu durumu ile yakından ilişkilidir.
Yoğun bakımda çalışan hemşirelerin karşılaştıkları etik ikilemlere yönelik yapılan bir çalışmada; yoğun bakım ihtiyacı olan ancak durumu stabil seyreden hastaların, durumu daha ağır seyredenleri kabul edebilmek amacıyla yatan hasta kliniğine aktarılması en sık (%97) karşılaşılan durum olarak saptanmış, diğer önemli durumlar ise hemşirelerin, hekimlerin görevlerini üstlenmek durumunda bırakılması (%88), ön safta çalışan hemşirelerin iş yükünün fazla olması (%87), tedavinin reddi (%85), hastanın yaşam tehlikesinin bulunmasına rağmen taburcu olma isteği (%80) olduğu belirlenmiştir.
Etik hassasiyeti belirlemek amacıyla 130 hemşire üzerinde yapılan bir araştırmada, bütüncül yaklaşımın yaşla birlikte arttığı, özerklik ve yine bütüncül yaklaşımın hemşirelik mesleğini isteyerek tercih edenlerde daha fazla olduğu ve Aile Hekimliği Kurumlarında görevini ifa eden hemşirelerde etik duyarlılığın, Özel Hastane Kurumlarında çalışanlara göre daha fazla olduğu bulunmuştur.
Kaynakça
- Terzioğlu, Füsun / Uslu Şahan, Fatma, ‘Hemşirelerin Tıbbi Müdahalede Karar Verme Yetkisi ve Konumu’, Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, Cilt 4, Sayı 3, 2017, s. 140.
- Özkan, Behzat, ‘Hemşire Görev Tanımları Alan Çalışması, İzmir Örneği: Rapor’, Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü, İzmir, 2013, s. 4.
- Çelik, Ayşe / Karaca, Anita, ‘Hemşirelerde Ekip Çalışması ve Motivasyon Arasındaki İlişkinin ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi’, Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, Cilt 14, Sayı 4, 2017, s. 254, 262.
- Güney Kızıl, Esma ve Diğerleri, ‘Hemşirelerin Görevlerini Bilme, Benimseme ve Yerine Getirme Durumları: İzmir Ölçeği’, Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, Cilt 12, Sayı 3, 2015, s. 215.
- Arslantaş, Hülya, ‘Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliğinde Etik Konular, Kodlar ve Standartlar’, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 2015, s. 55.
- Karaöz, Süreyya, ‘Cerrahi Hemşireliği ve Etik’, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, 2000, s. 1.
- Şahin Gezer, Derya, ‘Yoğun Bakım Hemşirelerinin Yaşadıkları Etik Sorunlar Konusunda Adana Ölçeğinde Bir Araştırma’, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana, 2010, s. 12.
- Pekcan, Hilmiye Sevgi, ‘Yalova İli ve Çevresinde Görev Yapan Hekimlerin ve Hemşirelerin Etik Duyarlılıkları’, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2007, s. 1.
Bilgilerinize saygılarımla sunarım.
Uzm. Hemşire Mehtap Tekin
